فشار خون یعنی چه و راه های اندازه گیری فشار خون بالا چیست؟

دستگاه قلب و عروق بدن انسان از یک پمپ با عنوان قلب و کیلومترها راه ارتباطی بین اعضای سراسر بدن با عنوان عروق تشکیل شده است.

خون تصفیه شده توسط یک رگ بزرگ با عنوان آئورت از قلب خارج می‌شود، در مسیر خود به قسمت‌های کوچک‌تر تقسیم شده و پس از چندین تقسیم سرانجام به مویرگ‌های کوچکی تبدیل می‌شود که به‌دلیل داشتن منافذ ریز در مسیر خود، کار تبادل مواد و انرژی را با بافت‌ها انجام می‌دهند.

این مویرگ‌های کوچک، خود مجددا بزرگ و بزرگ‌تر شده و سرانجام از به‌هم پیوستن همه آنها دو سیاهرگ فوقانی و تحتانی بزرگ به‌وجود آمده که خون را به قلب وارد می‌کنند. این خون توسط شریان ریوی به ریه‌ها برده شده و پس از تصفیه، دوباره به قلب برمی‌گردد تا توسط شریان آئورت از قلب خارج شود.

به‌طور تقریبی کل خونی که در دستگاه قلب و عروق جریان دارد، در حدود 5 لیتر است و تمام این 5 لیتر در طول یک دقیقه به قلب وارد شده و از آن خارج می‌شود. برای آنکه خون بتواند در بدن و در درون رگ‌ها گردش داشته باشد، لازم است که همواره دارای فشار باشد. این فشار را قلب تامین می‌کند؛ یعنی با استفاده از قدرت عضلانی خود باز و بسته شده و خون را به گردش درمی‌آورد.
در انتهای هر بار باز شدن، چیزی حدود 100 میلی‌لیتر خون در قلب وجود دارد که وقتی بسته می‌شود، حدود 80 – 70 درصد آن را وارد ابتدای آئورت می‌کند. وقتی این خون وارد ابتدای آئورت می‌شود، فشاری ایجاد می‌کند که به آن "فشار ماکزیمم" گفته می‌شود. حالا قلب شروع به باز شدن می‌کند تا خون را از ریه‌ها و قسمت‌های مختلف بدن وارد خود کند. اکنون دریچه‌ای که در ابتدای آئورت وجود دارد بسته می‌شود و خون راهی ندارد جز اینکه در مسیر آئورت به راه خود ادامه دهد.

خونی که وارد ابتدای آئورت شده بود و فشار ماکزیمم را ایجاد می‌کرد، اکنون به‌تدریج کم می‌شود و به‌دنبال آن طبیعی است که فشار آن هم کم می‌شود، اما این فشار به صفر نمی‌رسد، زیرا در مسیر تخلیه آئورت زمانی می‌رسد که قلب پر شده و مجددا می‌خواهد خون خود را تخلیه کند. فشار درون شریان آئورت، پیش از باز شدن مجدد دریچه، "فشار مینیمم" نامیده می‌شود. از آنجا که دیواره عروق بزرگ و از جمله آئورت خاصیت الاستیسیته دارند، این فشارها در مسیر رگ‌های بزرگ بدن قابل انتقال و همچنین قابل اندازه‌گیری هستند.

پس فشار خون در قسمت‌های مختلف بدن، قابل اندازه‌گیری است، اما بر اساس تجربه بهترین محل اندازه‌گیری فشار خون، قسمت فوقانی ساعد است. واحد اندازه‌گیری فشار خون "میلی‌متر جیوه" است.

چرا به فشار خون بالا مبتلا می شویم؟

برای اینکه انسان دچار فشار خون بالا شود، یا باید حجم خون در گردش اضافه شود و یا اینکه عروق در قسمت‌های مختلف تنگ شوند. در بدن انسان هر کدام از این دو علت اصلی، خود به علل متعدد به‌وجود می‌آیند. با استفاده از فهم همین مکانیسم است که داروهای اصلی در درمان فشار خون یا حجم خون در گردش را کم می‌کنند و یا با مکانیسم‌های مختلف عروق را گشاد می‌کنند که البته برخی مستقیم و بعضی غیرمستقیم این کار را انجام می‌دهند.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون انسان دارای دو جزء ماکزیمم و مینیمم می‌باشد و بدیهی است که هر دو جزء در تعریف فشار خون بالا دخالت داشته باشند. بهترین فشار خون در بالغین فشار خونی است که جزء ماکزیمم آن کمتر از 120 و جزء مینیمم آن کمتر از 80 باشد.

بهترین حالت برای اندازه‌گیری فشار خون چگونه است؟
برای اندازه‌گیری دقیق و مناسب فشار خون، اقدامات زیر را انجام دهید:
- بیمار درحالت استراحت باشد؛
- بیمار نشسته باشد؛
- مثانه خالی باشد و بیمار را آزار ندهد؛
- در نیم ساعت گذشته، قهوه نخورده باشد؛
- در نیم ساعت گذشته سیگار یا قلیان نکشیده باشد؛
- فشار خون در هر دو دست کنترل شود؛
- فشار خون در دو نوبت و به‌فاصله حداقل دو دقیقه از هم گرفته شود؛
- دست آویزان نباشد و ساعد بر روی یک تکیه‌گاه تقریبا هم‌سطح با قلب قرار داشته باشد.

روش اندازه‌گیری فشار خون چگونه است و بهترین دستگاه فشارسنج کدام است؟
انواع دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار خون وجود دارد و هر کدام معایب و مزایای مربوط به خود را دارند. ساده‌ترین راه اندازه‌گیری فشار خون در منزل استفاده از دستگاه‌هایی است که دیجیتال هستند، بر روی مچ دست یا ساعد بسته شده و به‌راحتی با فشار دادن یک دکمه کار خود را انجام می‌دهند. مزایای اصلی این نوع دستگاه‌ها، سادگی آنها و عیب اصلی آنها این است که امکان دارد به‌خوبی کالیبره نشده باشند. به‌علاوه بسیاری با باتری کار می‌کنند و عدم کارکرد مناسب باتری می‌تواند منجر به اشتباه در خواندن فشار خون شود.

برای گرفتن فشار با دستگاه‌های ارزان‌قیمت‌تر به دخالت انسان نیاز است، یعنی بازوبندی که در درون آن یک کیسه لاستیکی قرار دارد و به دور بازو بسته می‌شود. هوا با فشار دادن متناوب یک پوار به داخل بازوبند فرستاده می‌شود، تا حدی که فشار وارد آمده بر بازو، خون جاری در شریان بازویی را قطع می‌کند. این را می‌توان به‌راحتی با لمس شریان در جلوی مچ دست متوجه شد. یک گوشی بر روی شریان قدام ساعد قرار می‌گیرد و به‌تدریج هوای داخل بازوبند را کم می‌کنیم. همان‌طور که فشار را کم می‌کنیم، چشم را روی درجه فشارسنج متمرکز کرده و پایین آمدن آن را تماشا می‌کنیم.

از سوی دیگر گوش به‌زنگ اولین صدایی هستیم که از گوشی گذاشته شده بر روی شریان ساعد به گوشمان می‌رسد. وقتی اولین صدا را شنیدیم یعنی صدای ماکزیمم را شنیده‌ایم که درجه روی فشارسنج را به‌خاطر می‌سپاریم. به کم‌کردن فشار داخل بازوبند ادامه می‌دهیم و صدا را تعقیب می‌کنیم. وقتی صدای نبض در گوش قطع شد، درجه روی فشارسنج را با عنوان فشار مینیمم به‌خاطر می‌سپاریم.